Các mẹ có thể bị "mất não" tới 2 năm sau khi sinh, nguyên nhân khiến ai cũng bất ngờ

Một nghiên cứu được công bố đã tiết lộ rằng trong thời kỳ mang thai, mẹ bầu trải qua quá trình tái cấu trúc não đáng kể, kéo dài ít nhất hai năm sau khi sinh.

Chắc hẳn chúng ta đều biết rằng cơ thể người phụ nữ thay đổi rất nhiều khi mang thai, ví dụ như nội tiết tố tăng mạnh, cơ thể trải qua một quá trình biến đổi thể chất lớn nhưng ít ai biết rằng những thay đổi không chỉ dừng lại ở đó.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học Nature Neuroscience tiết lộ rằng trong thời kỳ mang thai, phụ nữ trải qua quá trình tái cấu trúc não đáng kể, kéo dài ít nhất hai năm sau khi sinh. Nghiên cứu cũng đưa ra bằng chứng sơ bộ rằng việc tái cấu trúc này có thể đóng một vai trò nào đó trong việc giúp phụ nữ chuyển sang giai đoạn làm mẹ.

Một nhóm nghiên cứu tại Đại học Autonomous Barcelona, do nhà khoa học thần kinh Elseline Hoekzema thuộc Đại học Leiden phụ trách đã thực hiện chụp quét não trên những bà mẹ lần đầu mang thai ở hai thời điểm, trước và sau khi mang thai và phát hiện ra những thay đổi đáng kể về chất xám trong các vùng não liên quan đến nhận thức xã hội và thuyết tâm trí - đây cũng là các vùng não được kích hoạt khi phụ nữ xem ảnh của con họ.

Những thay đổi này vẫn còn hiện diện 2 năm sau khi sinh, giúp dự đoán điểm của phụ nữ trong bài kiểm tra về bản năng làm mẹ và rõ ràng đến mức một thuật toán máy tính có thể sử dụng những thay đổi này để xác định phụ nữ nào đã mang thai.

Một trong những dấu hiệu của mang thai là sự gia tăng đáng kể lượng các hormone steroid sinh dục như progesterone và estrogen, các loại hormone giúp cơ thể phụ nữ chuẩn bị cho việc mang thai. Chỉ có một thời điểm khác khi cơ thể chúng ta sản xuất một lượng lớn tương tự các hormone này đó là khi dậy thì. Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng trong tuổi dậy thì, các hormone này gây ra những thay đổi mạnh mẽ về cấu trúc và tổ chức trong não.

Trong suốt những năm tuổi vị thành niên, cả trẻ em trai và trẻ em gái đều đi mất chất xám do các kết nối não bộ không cần thiết bị cắt bỏ và bộ não của trẻ được tái cấu trúc thành não bộ của người trưởng thành. Tuy nhiên, lại có rất ít nghiên cứu tập trung vào những thay đổi của não trong thai kỳ. Bà Elseline cho biết: "Hầu hết phụ nữ đều trải qua thời kỳ mang thai ở một thời điểm nào đó trong đời nhưng chúng ta lại không biết điều gì xảy ra trong não bộ của họ".

Bà Elseline và các đồng nghiệp đã thực hiện quét não giải phẫu chi tiết trên một nhóm phụ nữ đang cố gắng mang thai lần đầu. 25 thai phụ được khám lại ngay sau khi sinh trong khi 11 người được quét não hai năm sau đó. (Để so sánh, các nhà nghiên cứu cũng chụp quét não cho những người đàn ông và phụ nữ không có ý định có con cũng như những người làm cha lần đầu). Trong thời kỳ sau khi sinh, các nhà nghiên cứu cũng thực hiện quét não trên các bà mẹ mới sinh khi họ xem ảnh của trẻ sơ sinh. Các nhà khoa học đã sử dụng một thang điểm chuẩn để đánh giá sự gắn bó giữa mẹ và trẻ sơ sinh.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những bà mẹ mới sinh bị giảm chất xám và tình trạng này kéo dài ít nhất 2 năm sau khi sinh. Tuy nhiên, những người đàn ông mới lên chức bố hoặc những người không có con không gặp phải tình trạng mất chất xám này.

Bà Elseline trấn an rằng "Giảm số lượng chất xám không có nghĩa giảm chức năng, đôi khi ít nhưng lại tốt hơn". Hiện tại nguyên nhân gây ra tình trạng này vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng nhưng các nhà nghiên cứu nghĩ rằng có thể là do não bộ của các thai phụ đang thay đổi để thích ứng với giai đoạn làm mẹ và đáp ứng được các nhu cầu của con.

Trong khi nghiên cứu hiện tại tập trung chủ yếu vào việc ghi lại những thay đổi của não trong thời kỳ mang thai, nhóm nghiên cứu hy vọng các công trình tiếp theo sẽ giải quyết nhiều câu hỏi mang tính ứng dụng hơn như những thay đổi của não liên quan như thế nào đến chứng trầm cảm sau sinh hoặc những khó khăn trong việc gắn kết giữa mẹ và con.